Μήνας: Ιούνιος 2020

Ένα νέο κορίτσι μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη περιπλανιέται και παρατηρεί. Η Αν_να, ο χαρακτήρας της ΧΕΝ Ελλάδος ταξιδεύει σ’ έναν ακαθόριστο χώρο – χρόνο και μαθαίνει ν’ αναγνωρίζει κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών. Με αφετηρία το Αν και προορισμό το Να βρίσκεται σ’ έναν διάλογο με την επικαιρότητα θέλοντας να αποκωδικοποιήσει τα γεγονότα και το πώς αυτά επηρεάζουν την κάθε γυναίκα.

Γιατί η Αν_να είναι κάθε γυναίκα που διεκδικεί ένα δίκαιο παρόν προσδοκώντας να παραδώσει στις επόμενες Άννες ένα καλύτερο μέλλον

Ευάλωτες Ομάδες

Παιδική Εκμετάλλευση

Τον τελευταίο καιρό έρχονται στην επικαιρότητα όλο και περισσότερα περιστατικά βίας κατά παιδιών, όλο και μεγαλύτερος αριθμός απαγωγών ανηλίκων, με αποκορύφωση το τελευταίο περιστατικό της απαγωγής της 10χρονης μαθήτριας από φιλικό προς την οικογένειά της πρόσωπο.

Ασφαλώς το ζήτημα της παιδικής κακοποίησης ή / και των απαγωγών ανηλίκων δεν είναι καινούριο. Η ανάδειξή του όμως σε σημαντικό και πρωτεύον ζήτημα καταδεικνύει, αφενός, την μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση που (πλέον πρέπει να) έχει η κοινωνία σε παρόμοια ζητήματα, αφετέρου την έμφαση που τους τελευταίους (μόνον) αιώνες δίνεται στην παιδική ηλικία, μια έννοια καθόλου αυτονόητη πριν τον 17^ο και 18^οαιώνα, όταν τα παιδιά θεωρούνταν ως «ελλιπής ενήλικας».  Η έννοια της διάκρισης μεταξύ παιδιών και ενηλίκων εμφανίζεται με τη νεωτερικότητα και με την ταυτόχρονη ανάπτυξη των εκπαιδευτικών θεσμών, αλλά και της οικογένειας ως «θεμελιώδους μονάδας της κοινωνίας και το φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη και την ευημερία όλων των μελών της…» (Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού)

Αν δούμε, δηλαδή, διαχρονικά την παιδική ηλικία, καταλαβαίνουμε ότι η έννοια της ανηλικιότητας γινόταν (και γίνεται) διαφορετικά αντιληπτή σε κάθε κουλτούρα, ανάλογα με την χρονική περίοδο, τη χώρα, την κοινωνική τάξη, το φύλο που ανήκει το κάθε παιδί, αλλά και τα ηλικιακά στάδια που διανύει (βρεφική, νηπιακή, εφηβική κλπ ηλικία). Έτσι υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις και προσδοκίες κάθε φορά, όπως και διαφορετικοί τρόποι προστασίας  και υποστήριξης των παιδιών.

Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όμως, αποτελεί μια «κοινή βάση», έναν κοινό παρανομαστή που, όλες οι χώρες και κουλτούρες, θα έπρεπε να το λαμβάνουν υπόψη, στο βαθμό που διασφαλίζει την προστασία των παιδιών. Μία από τις βασικές ανάγκες των παιδιών είναι και η προστασία τους από κάθε μορφή εκμετάλλευσης, απαγωγής, ή άσκησης βίας (Βλ. ενδεικτικά άρθρα 33,34,3536 της Διεθνούς Σύμβασης). Μια αναγκαιότητα στην οποία πρέπει να ανταποκρίνεται με τις κατάλληλες υποδομές και θεσμούς η κάθε πολιτεία και με την ανάλογη εγρήγορση η κάθε κοινωνία.

Όπως και έγινε στην περίπτωση της μαθήτριας με την ελληνική πολιτεία και την κοινωνία να ανταποκρίνονται άμεσα στην εξαφάνιση του παιδιού. Είναι θετικό ότι η αντιμετώπιση από πλευράς θεσμικών φορέων ήταν άμεση, διότι βοήθησε στο να εμποδιστεί η (πιθανή περαιτέρω) διακίνησή του σε κυκλώματα παιδικής πορνογραφίας και πορνείας.

Ωστόσο, εντύπωση προκαλεί το γεγονός, πρωτόγνωρο ίσως για τα ελληνικά δεδομένα, του φύλου της απαγωγέως, εις βάρος της οποίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της επικαιρότητας, έχει ασκηθεί ποινική δίωξη. Όπως, επίσης, πρωτόγνωρο στα ελληνικά δεδομένα είναι η «αρπαγή παιδιού με όλα τα χαρακτηριστικά της σεξουαλικής εκμετάλλευσης».

Όσον αφορά το φύλο του ατόμου που έκανε την απαγωγή, η γυναίκα όπως και ο άνδρας, είναι σε θέση να γίνει θύτης, «χρησιμοποιώντας» όλη αυτή τη σεξιστική κυρίαρχη κουλτούρα (που έλαβε από την κοινωνικοποίησή της) της άσκησης βίας σε βάρος άλλων ανθρώπων, παιδιών ή ενηλίκων, για λόγους σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Το ότι και η ίδια μπορεί να πέσει θύμα αυτής της εκμετάλλευσης, δεν φαίνεται να το αντιλαμβάνεται και, εντέλει, δεν την εμποδίζει να λειτουργήσει ως «διαμεσολαβητής» με αυτό το σκοπό.

Όσον αφορά την πρώτη φορά της αρπαγής παιδιού για λόγους σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ας μην ξεχνάμε ότι, ήδη, σε ολόκληρο τον κόσμο, διακινούνται από κυκλώματα trafficking χιλιάδες παιδιά και γυναίκες – πρόσφυγες (σπανιότερα και άνδρες) με σκοπό την  προώθησή τους στην πορνογραφία ή την πορνεία, πρόκειται για ένα «γνώριμο» εγκληματικό φαινόμενο που πλησίασε και τη δική μας την ελληνική πραγματικότητα, με την μορφή της παραλίγο θυματοποίησης παιδιού ελληνικής καταγωγής.

Το ότι είμαστε σε εγρήγορση, όμως, κράτος και κοινωνία των πολιτών, το ότι αναπτύσσεται όλο και περισσότερο η ευαισθητοποίησή μας σε θέματα βίας κατά των παιδιών, ανεξαρτήτως του φύλου του θύτη ή του θύματος, η στάση αυτή, βοηθά, εντέλει, στην ανατροπή των σχεδίων των παράνομων κυκλωμάτων, ή των όποιων δουλεύουν για αυτά. Με τον τρόπο αυτό βοηθάμε στην ευημερία των παιδιών, στο σεβασμό των Δικαιωμάτων τους και φροντίζουμε να προστατευθεί η παιδικότητά τους και οι θεσμοί, κρατικοί και κοινωνικοί, που την υποστηρίζουν.

Ας είμαστε σε εγρήγορση λοιπόν, διότι σε καιρούς αξιακής (και όχι μόνο) κρίσης, οι εγκληματικές ενέργειες και οι παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς και των Δικαιωμάτων των Παιδιών αποτελούν μια, δυστυχώς, συχνή εφιαλτική κατάσταση για τις κοινωνίες μας, της ελληνικής, μη εξαιρουμένης!

Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Υιοθετήθηκε και παραμένει ανοικτή για υπογραφή, κύρωση και προσχώρηση με την από 20 Νοεμβρίου 1989 44/25 Απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών

 Έναρξη ισχύος : 20 Σεπτεμβρίου 1990 σύμφωνα με το άρθρο 49 Κείμενο : Παράρτημα στην Απόφαση 44/125 της Γενικής Συνέλευσης [όπως κυρώθηκε με τον Ν. 2101 της 2/2 Δεκεμβρίου 1992 : κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΦΕΚ 192, τ. Α΄)]

Άρθρο 33.- Τα Συμβαλλόμενα Κράτη παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων νομοθετικών, διοικητικών, κοινωνικών και εκπαιδευτικών μέτρων, για να προστατεύσουν τα παιδιά από την παράνομη χρήση ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών, όπως αυτές προσδιορίζονται στις σχετικές διεθνείς συμβάσεις, και για να εμποδίσουν τη χρησιμοποίηση των παιδιών στην παραγωγή και την παράνομη διακίνηση αυτών των ουσιών.

Άρθρο 34.- Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να προστατεύσουν το παιδί από κάθε μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης και σεξουαλικής βίας. Για το σκοπό αυτόν, τα Κράτη, ειδικότερα, παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα σε εθνικό, διμερές και πολυμερές επίπεδο για να εμποδίσουν:

α. την παρακίνηση ή τον εξαναγκασμό των παιδιών σε παράνομη σεξουαλική δραστηριότητα,

β. την εκμετάλλευση των παιδιών για πορνεία ή για άλλες παράνομες σεξουαλικές δραστηριότητες, γ. την εκμετάλλευση των παιδιών για την παραγωγή θεαμάτων ή υλικού πορνογραφικού χαρακτήρα.

Άρθρο 35.- Τα Συμβαλλόμενα Κράτη παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα σε εθνικό, διμερές και πολυμερές επίπεδο για να εμποδίσουν την απαγωγή, την πώληση ή το δουλεμπόριο παιδιών για οποιονδήποτε σκοπό και με οποιαδήποτε μορφή.

Άρθρο 36.- Τα Συμβαλλόμενα Κράτη προστατεύουν το παιδί από κάθε άλλη μορφή εκμετάλλευσης επιβλαβή για οποιαδήποτε πλευρά της ευημερίας του.

(Ο χαρακτήρας  “Άν_να” αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ΧΕΝ Ελλάδος και σχεδιάστηκε από τη Ζωή Μουζενίδου)

Ένα νέο κορίτσι μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη περιπλανιέται και παρατηρεί. Η Αν_να, ο χαρακτήρας της ΧΕΝ Ελλάδος ταξιδεύει σ’ έναν ακαθόριστο χώρο – χρόνο και μαθαίνει ν’ αναγνωρίζει κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών. Με αφετηρία το Αν και προορισμό το Να βρίσκεται σ’ έναν διάλογο με την επικαιρότητα θέλοντας να αποκωδικοποιήσει τα γεγονότα και το πώς αυτά επηρεάζουν την κάθε γυναίκα.

Γιατί η Αν_να είναι κάθε γυναίκα που διεκδικεί ένα δίκαιο παρόν προσδοκώντας να παραδώσει στις επόμενες Άννες ένα καλύτερο μέλλον

Γυναίκες θύτες

Στις περιπτώσεις έμφυλης βίας στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τα θύματα είναι οι γυναίκες και δράστες οι άνδρες. Και αυτό επειδή αυτή η μορφή βίας είναι συνέπεια της κοινωνικής υπεροχής του ενός φύλου απέναντι στο άλλο

Στην έμφυλη βία αντιλαμβανόμαστε ότι η βία σε βάρος μιας γυναίκας αποτελεί, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, συνέπεια της συνολικής αντιμετώπισης των γυναικών, ως φύλου. Τα προσωπικά χαρακτηριστικά της καθεμιάς (ηλικία, κοινωνική τάξη, μορφωτικό επίπεδο, καταγωγή, οικογενειακή κατάσταση, εξωτερική εμφάνιση …) λίγο μετράνε ή, στην περίπτωση που λαμβάνονται υπόψη, συνυπολογίζονται ως αρνητικά (ήταν νέα, λεπτή και όμορφη … μια δήθεν αντικειμενική περιγραφή που παραπέμπει στο ότι «τα ‘θελε»).

Τι γίνεται όμως όταν το θύμα είναι μεν γυναίκα, αλλά ο θύτης ή μάλλον η δράστιδα είναι πάλι γυναίκα;

Το ότι γυναίκες και άντρες αποτελούν μια «ενιαία», βάσει του φύλου τους, κατηγορία, δεν σημαίνει πως δεν έχουν διαφορές μεταξύ τους, ή, πως οι γυναίκες δεν ασκούν βία σε άλλες γυναίκες, παιδιά, ή / και άνδρες.

Άλλωστε, σύμφωνα με τις πατριαρχικές αντιλήψεις οι γυναίκες διακρίνονται ήδη σε «κατηγορίες» που τις φέρνουν αντιμέτωπες, τη μία απέναντι στην άλλη,

όμορφη – άσχημη, ηθική – ανήθικη, πόρνη – παρθένα.

«Κατηγορίες», βάσει των οποίων, κάποιες παίρνουν τα «εύσημα» και κάποιες ρίχνονται στον καιάδα. Έχουν λοιπόν «λόγους» (στο πλαίσιο μιας σεξιστικής κοινωνίας) να ανταγωνίζονται, έχοντας αποδεχτεί αυτές τις «πατριαρχικές αξίες», η μία εποφθαλμιά την άλλη (βλέπε και τις ανάλογες λαϊκές εκφράσεις, όπως «φίλη – φίδι», με την έννοια ότι δεν υπάρχουν πραγματικές φίλες).

Από την άλλη, γυναίκες και άνδρες έχουν αποδεχτεί τις αξίες του σύγχρονου «ανταγωνισμού» αναζητώντας καλύτερη εργασιακή θέση, μεγαλύτερη οικονομική εύνοια, υψηλότερη κοινωνική θέση.

Οι λόγοι που οδηγούν, επομένως, τις γυναίκες να είναι ανταγωνιστικές υπάρχουν, χωρίς αυτό να σημαίνει πως «αυτόματα» όλες οι γυναίκες αποκτούν παραβατικές συμπεριφορές και γίνονται επιθετικές.

Σε γενικές γραμμές, όμως (ακριβώς και λόγω του ότι η προσωπικότητα του ατόμου διαμορφώνεται και μέσα από την διαδικασία της έμφυλης κοινωνικοποίησης) οι γυναίκες εγκληματούν, στατιστικά, λιγότερο από τους άνδρες και -ακόμα και τότε, ασκούν μια «αμυντική βία», συνέπεια μιας συστηματικής κακοποίησης, κυρίως, στο πλαίσιο της οικογένειας, των ίδιων ή / και των παιδιών τους, προκειμένου να ξεφύγουν από την κακοποιητική σχέση που υφίστανται.

Στις περιπτώσεις που οι γυναίκες ασκούν «επιθετική βία», όπως έγινε στην πρόσφατη περίπτωση με την ρίψη καυστικού υγρού στο πρόσωπο και το σώμα μιας άλλης γυναίκας, ο ανταγωνισμός και τα αρνητικά συναισθήματα παίρνουν σάρκα και οστά μέσα από μια βίαιη και αποτρόπαια πράξη. Στην περίπτωση της Καλλιθέας, από ό, τι φαίνεται η δράστις έστησε την «επιχείρηση» βιτριόλι, με κάθε λεπτομέρεια. Προπαντός είχε προετοιμάσει την εκδίκηση : το καυστικό υγρό επιβάλλει ένα είδος διαρκούς «τιμωρίας»,  καθημερινής, μη ανατρέψιμης.

Τα μέσα που χρησιμοποιούν οι γυναίκες για να ασκήσουν σωματική (και όχι συναισθηματική ή ψυχολογική) βία άλλοτε (σπανιότερα) είναι ίδια με αυτά των ανδρών (όπλα, μαχαίρια, ξύλα, σίδερα, χέρια …) άλλοτε (και συχνότερα) διαφοροποιούνται και για αυτό μπορεί να χαρακτηρισθούν ως περισσότερο «γυναικεία», όπως το δηλητήριο και το βιτριόλι.

Και τα δύο μπορεί κανείς να τα προμηθευτεί εύκολα και τα δύο δεν προϋποθέτουν σωματική δύναμη και τα δύο έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί παλιότερα, από γυναίκες σε βάρος ανδρών.

Βέβαια, στις μέρες μας, που το έγκλημα γίνεται όλο και περίπλοκο, το βιτριόλι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από οργανωμένες ομάδες, σε βάρος γυναικών που αντιτίθενται στα συγκεκριμένα συμφέροντά τους (με αυτή την έννοια, το έγκλημα εξακολουθεί να έχει  «γυναικεία» χαρακτηριστικά, ακόμα και όταν στρέφεται σε βάρος γυναικών). Στο Ιράν, λ.χ., στις αρχές του 21^ου αιώνα, δεκάδες γυναίκες περιλούσθηκαν με βιτριόλι από τους άνδρες τους, ή, άλλους άνδρες, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, η κάθε μια.

Οι γυναίκες, όσο και οι άνδρες, μπορούν να γίνουν θύτες, να εγκληματήσουν σε βάρος γυναικών, παιδιών, ανδρών. Το έγκλημα και η παραβατικότητα σχετίζονται με το (κοινωνικό) φύλο ως προς τη χρήση του μέσου, του αιτίου που το δημιουργεί, την (κοινωνική) εξουσία θύτη – θύματος, αλλά δεν σχετίζονται με το βιολογικό φύλο, με την έννοια ότι κανείς / καμιά δεν είναι «εκ γενετής» καλός / καλή ή κακός / κακιά. Ούτε όλοι οι άνδρες είναι «από τη φύση τους» κακοί, ούτε όλες οι γυναίκες καλές.

Το αυτονόητο : η βιολογία δεν περιορίζει τις γυναίκες ή τους άνδρες στο να διαμορφώνονται σε θύματα ή θύτες.

Η κοινωνία, οι σχέσεις όπως διαμορφώνονται μέσα σε αυτή, το κάνουν.

(Ο χαρακτήρας  “Άν_να” αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ΧΕΝ Ελλάδος και σχεδιάστηκε από τη Ζωή Μουζενίδου)