Έτος: 2020

Ένα νέο κορίτσι μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη περιπλανιέται και παρατηρεί. Η Αν_να, ο χαρακτήρας της ΧΕΝ Ελλάδος ταξιδεύει σ’ έναν ακαθόριστο χώρο – χρόνο και μαθαίνει ν’ αναγνωρίζει κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών. Με αφετηρία το Αν και προορισμό το Να βρίσκεται σ’ έναν διάλογο με την επικαιρότητα θέλοντας να αποκωδικοποιήσει τα γεγονότα και το πώς αυτά επηρεάζουν την κάθε γυναίκα.

Γιατί η Αν_να είναι κάθε γυναίκα που διεκδικεί ένα δίκαιο παρόν προσδοκώντας να παραδώσει στις επόμενες Άννες ένα καλύτερο μέλλον

Ευάλωτες Κοινωνικές Ομάδες

Οι “δυνατοί κρίκοι” στην ιστορία της ζωής μας…

Η πανδημία του Covid 19 ανέδειξε την ευαλωτότητα της λεγόμενης Τρίτης και Τέταρτης Ηλικίας, με την έννοια ότι πρόκειται για ομάδες υψηλού κινδύνου. Σύμφωνα δε με στοιχεία επιστημόνων από την Ε.Ε, οι θάνατοι στην Ευρώπη από Covid-19 σε οίκους ευγηρίας και γενικότερα οι θάνατοι ηλικιωμένων ατόμων ήταν το διάστημα αυτό ιδιαίτερα αυξημένοι.

Ιδιαίτερα, για τη χώρα μας η εξάπλωση των κρουσμάτων σε γηροκομεία / νοσηλευτήρια έφερε στην επιφάνεια τις προβληματικές συνθήκες διαβίωσης των ηλικιωμένων εκεί και, όπως είχε επισημάνει ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, όταν στους χώρους αυτούς δεν τηρούνται τα μέτρα υγιεινής και οι κανόνες προστασίας,   γίνονται οι αδύναμοι κρίκοι στη μάχη με τον ιό. Αλλά, μήπως, αποτελούν γενικότερα τους αδύναμους κρίκους στην κοινωνία;

Από πλευράς βιολογίας, η γήρανση αποτελεί ένα ολικό φαινόμενο, με την έννοια ότι αφορά κάθε ζώντα οργανισμό. Από πλευράς θεσμών, επίσης, το κράτος συνταξιοδοτεί και θεωρεί «ηλικιωμένα» άτομα όσα, βάσει των νόμων του,  προσεγγίζουν μια συγκεκριμένη ηλικία. Από πλευράς κοινωνικής, τα ηλικιωμένα άτομα αποτελούν μια εν δυνάμει «αδύναμη» και «ευάλωτη» κοινωνική ομάδα (αν και υπάρχουν διακρίσεις έμφυλες, ταξικές κ. ά., στο εσωτερικό της και με αυτή την έννοια δεν στερούνται όλοι και όλες την δυνατότητα πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες, ή τη δυνατότητα συμμετοχής στην κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική και οικονομική ζωή του τόπου τους)

Ωστόσο, η απομάκρυνση από την Αγορά Εργασίας και η «προβολή» (ή / και «επιβολή») της νεότητας ως «αξίας» και μέτρου σύγκρισης, εν δυνάμει πλήττει κάθε ηλικιωμένο άτομο και επιτρέπει τις σε βάρος του προκαταλήψεις, μέσα από στερεότυπα, που φτάνουν μέχρι και σε «αρνητικές δράσεις» (πρακτικές και συμπεριφορές) που του δυσχεραίνουν τη συνέχιση της ζωής του.

Η ελληνική οικογένεια, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, βέβαια, δεν απομακρύνει και δεν απομονώνει με την ίδια συχνότητα και ευκολία τα ηλικιωμένα άτομα. Στη διάρκεια της κρίσης μάλιστα οι ηλικιωμένοι γονείς του νέου ζευγαριού απεδείχθησαν ιδιαίτερα χρήσιμοι, όταν στην ανεργία και τους χαμηλούς μισθούς, ερχόταν ως «αντίδωρο» η σύνταξη του παππού ή της γιαγιάς. Και όταν η δωρεάν φροντίδα της γιαγιάς (ή / και του παππού) για τα εγγόνια ερχόταν απλόχερη, να αντισταθμίσει τις μειωμένες κοινωνικές δαπάνες για τους παιδικούς σταθμούς.

Ωστόσο, οι αρνητικές προκαταλήψεις, οι στερεοτυπικές αντιλήψεις και ο τρόπος αντιμετώπισης απέναντι στα ηλικιωμένα άτομα υπάρχει: είναι ηθικά επιτρεπτό και κοινωνικά αποδεκτό η «απώλεια» του ονόματος, του κύρους και της κυριότητας να έρχεται με την αύξηση της ηλικίας! Ο κύριος και η κυρία να προσφωνούνται από τον οποιοδήποτε «παππούς», ή, «γιαγιά», στην καλύτερη περίπτωση, ενώ στη χειρότερη «γέρος», ή, «γριά» (ή με άλλες σύνθετες λέξεις που τις εμπεριέχουν).

Οι γυναίκες της Τρίτης και Τέταρτης Ηλικίας, επιπλέον, λόγω των εργασιακών συνθηκών που αντιμετώπισαν (δυσκολία ανέλιξης και μονιμοποίησης, μειωμένα και ευέλικτα ωράρια και αντίστοιχες χαμηλές αμοιβές, συχνά, λόγω ενδοοικογενειακών υποχρεώσεων, αλλά και λόγω στερεοτυπικών έμφυλων αντιλήψεων για τον εργασιακό τους ρόλο) έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ζουν στο όριο της φτώχειας μετά τη συνταξιοδότησή τους και ακόμα μεγαλύτερες πιθανότητες να αισθανθούν «άδειες», όταν τα παιδιά τους ενηλικιώνονται και όταν οι εσωοικιακές εργασίες, που επικεντρώνονται στη φροντίδα των άλλων, μειώνονται. Μια «ώριμη» γυναίκα έχει και μεγαλύτερες πιθανότητες να αυτό περιορισθεί, ή, σιωπηρά και έμμεσα να «απορριφθεί», όταν το σώμα της, ή, το πρόσωπό της αρχίζουν να την προδίδουν (ενώ ένας «ώριμος» άντρας μπορεί, αντίθετα, να προκαλεί, «γοητεία» …). Οι γυναίκες έχουν «αξία», όταν είναι νέες. Όταν μπορούν να κάνουν παιδιά και να φροντίσουν την οικογένεια με ασταμάτητες εργασίες και υπηρεσίες. Το νεανικό και δυνατό σώμα, το χωρίς ρυτίδες πρόσωπο αποτελεί μέτρο σύγκρισης και στόχο ζωής, ιδιαίτερα για τις γυναίκες.

Η νεότητα, όπως προειπώθηκε, αποτελεί κοινωνική αξία, μέτρο σύγκρισης και πρότυπο ζωής. Στις νεωτερικές κοινωνίες, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη νεότητα, καθώς και στη δημιουργία καθετί «νέου». Στόχος είναι η διαφοροποίηση από τις «παλιότερες» γενιές, γεγονός που βάζει στο περιθώριο τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις εμπειρίες των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων.

Κάθε τι που θυμίζει και αναπαράγει το «παλαιό», που συνδέει με το παρελθόν, πρέπει να μπει στην άκρη. Να περιθωριοποιηθεί. Να αγνοηθεί. Να απομακρυνθεί.

Η «σωρευμένη» εμπειρία ενός ατόμου δεν εκτιμάται, όπως παλιότερα, στις παραδοσιακές / αγροτικές κοινωνίες, το κύρος του μειώνεται αντιστρόφως ανάλογα με την ηλικία. Δεν του αποδίδεται ο ίδιος σεβασμός, ούτε ο ρόλος του είναι πλέον πολύτιμος για τη λειτουργία της κοινότητας.

Τα άτομα της λεγόμενης τρίτης και τέταρτης ηλικίας, όταν δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, δεν έχουν, πάντα, τη φροντίδα που δικαιούνται, είτε από το κράτος, είτε από τους οικείους τους, ή, ακόμα και από τα Ιδρύματα όπου οδηγούνται.

Με αυτή την έννοια, μπορεί να αποτελέσουν μια ευάλωτη ομάδα, που χρήζει της προσοχής των θεσμών της πολιτείας, αλλά, για τα όσα προσέφεραν και προσφέρουν και το σεβασμό της (νεωτερικής) μας κοινωνίας και ιδιαίτερα των νεότερων γενεών.

Επειδή δεν πρέπει να αποτελούν έναν αδύναμο κρίκο στην κοινωνία μας, αλλά έναν δυνατό κρίκο στην ιστορία και τη ζωή μας

(Ο χαρακτήρας  “Άν_να” αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ΧΕΝ Ελλάδος και σχεδιάστηκε από τη Ζωή Μουζενίδου)

Ένα νέο κορίτσι μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη περιπλανιέται και παρατηρεί. Η Αν_να, ο χαρακτήρας της ΧΕΝ Ελλάδος ταξιδεύει σ’ έναν ακαθόριστο χώρο – χρόνο και μαθαίνει ν’ αναγνωρίζει κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών. Με αφετηρία το Αν και προορισμό το Να βρίσκεται σ’ έναν διάλογο με την επικαιρότητα θέλοντας να αποκωδικοποιήσει τα γεγονότα και το πώς αυτά επηρεάζουν την κάθε γυναίκα.

Γιατί η Αν_να είναι κάθε γυναίκα που διεκδικεί ένα δίκαιο παρόν προσδοκώντας να παραδώσει στις επόμενες Άννες ένα καλύτερο μέλλον

Ευάλωτες Ομάδες

Παιδική Εκμετάλλευση

Τον τελευταίο καιρό έρχονται στην επικαιρότητα όλο και περισσότερα περιστατικά βίας κατά παιδιών, όλο και μεγαλύτερος αριθμός απαγωγών ανηλίκων, με αποκορύφωση το τελευταίο περιστατικό της απαγωγής της 10χρονης μαθήτριας από φιλικό προς την οικογένειά της πρόσωπο.

Ασφαλώς το ζήτημα της παιδικής κακοποίησης ή / και των απαγωγών ανηλίκων δεν είναι καινούριο. Η ανάδειξή του όμως σε σημαντικό και πρωτεύον ζήτημα καταδεικνύει, αφενός, την μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση που (πλέον πρέπει να) έχει η κοινωνία σε παρόμοια ζητήματα, αφετέρου την έμφαση που τους τελευταίους (μόνον) αιώνες δίνεται στην παιδική ηλικία, μια έννοια καθόλου αυτονόητη πριν τον 17^ο και 18^οαιώνα, όταν τα παιδιά θεωρούνταν ως «ελλιπής ενήλικας».  Η έννοια της διάκρισης μεταξύ παιδιών και ενηλίκων εμφανίζεται με τη νεωτερικότητα και με την ταυτόχρονη ανάπτυξη των εκπαιδευτικών θεσμών, αλλά και της οικογένειας ως «θεμελιώδους μονάδας της κοινωνίας και το φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη και την ευημερία όλων των μελών της…» (Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού)

Αν δούμε, δηλαδή, διαχρονικά την παιδική ηλικία, καταλαβαίνουμε ότι η έννοια της ανηλικιότητας γινόταν (και γίνεται) διαφορετικά αντιληπτή σε κάθε κουλτούρα, ανάλογα με την χρονική περίοδο, τη χώρα, την κοινωνική τάξη, το φύλο που ανήκει το κάθε παιδί, αλλά και τα ηλικιακά στάδια που διανύει (βρεφική, νηπιακή, εφηβική κλπ ηλικία). Έτσι υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις και προσδοκίες κάθε φορά, όπως και διαφορετικοί τρόποι προστασίας  και υποστήριξης των παιδιών.

Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όμως, αποτελεί μια «κοινή βάση», έναν κοινό παρανομαστή που, όλες οι χώρες και κουλτούρες, θα έπρεπε να το λαμβάνουν υπόψη, στο βαθμό που διασφαλίζει την προστασία των παιδιών. Μία από τις βασικές ανάγκες των παιδιών είναι και η προστασία τους από κάθε μορφή εκμετάλλευσης, απαγωγής, ή άσκησης βίας (Βλ. ενδεικτικά άρθρα 33,34,3536 της Διεθνούς Σύμβασης). Μια αναγκαιότητα στην οποία πρέπει να ανταποκρίνεται με τις κατάλληλες υποδομές και θεσμούς η κάθε πολιτεία και με την ανάλογη εγρήγορση η κάθε κοινωνία.

Όπως και έγινε στην περίπτωση της μαθήτριας με την ελληνική πολιτεία και την κοινωνία να ανταποκρίνονται άμεσα στην εξαφάνιση του παιδιού. Είναι θετικό ότι η αντιμετώπιση από πλευράς θεσμικών φορέων ήταν άμεση, διότι βοήθησε στο να εμποδιστεί η (πιθανή περαιτέρω) διακίνησή του σε κυκλώματα παιδικής πορνογραφίας και πορνείας.

Ωστόσο, εντύπωση προκαλεί το γεγονός, πρωτόγνωρο ίσως για τα ελληνικά δεδομένα, του φύλου της απαγωγέως, εις βάρος της οποίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της επικαιρότητας, έχει ασκηθεί ποινική δίωξη. Όπως, επίσης, πρωτόγνωρο στα ελληνικά δεδομένα είναι η «αρπαγή παιδιού με όλα τα χαρακτηριστικά της σεξουαλικής εκμετάλλευσης».

Όσον αφορά το φύλο του ατόμου που έκανε την απαγωγή, η γυναίκα όπως και ο άνδρας, είναι σε θέση να γίνει θύτης, «χρησιμοποιώντας» όλη αυτή τη σεξιστική κυρίαρχη κουλτούρα (που έλαβε από την κοινωνικοποίησή της) της άσκησης βίας σε βάρος άλλων ανθρώπων, παιδιών ή ενηλίκων, για λόγους σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Το ότι και η ίδια μπορεί να πέσει θύμα αυτής της εκμετάλλευσης, δεν φαίνεται να το αντιλαμβάνεται και, εντέλει, δεν την εμποδίζει να λειτουργήσει ως «διαμεσολαβητής» με αυτό το σκοπό.

Όσον αφορά την πρώτη φορά της αρπαγής παιδιού για λόγους σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ας μην ξεχνάμε ότι, ήδη, σε ολόκληρο τον κόσμο, διακινούνται από κυκλώματα trafficking χιλιάδες παιδιά και γυναίκες – πρόσφυγες (σπανιότερα και άνδρες) με σκοπό την  προώθησή τους στην πορνογραφία ή την πορνεία, πρόκειται για ένα «γνώριμο» εγκληματικό φαινόμενο που πλησίασε και τη δική μας την ελληνική πραγματικότητα, με την μορφή της παραλίγο θυματοποίησης παιδιού ελληνικής καταγωγής.

Το ότι είμαστε σε εγρήγορση, όμως, κράτος και κοινωνία των πολιτών, το ότι αναπτύσσεται όλο και περισσότερο η ευαισθητοποίησή μας σε θέματα βίας κατά των παιδιών, ανεξαρτήτως του φύλου του θύτη ή του θύματος, η στάση αυτή, βοηθά, εντέλει, στην ανατροπή των σχεδίων των παράνομων κυκλωμάτων, ή των όποιων δουλεύουν για αυτά. Με τον τρόπο αυτό βοηθάμε στην ευημερία των παιδιών, στο σεβασμό των Δικαιωμάτων τους και φροντίζουμε να προστατευθεί η παιδικότητά τους και οι θεσμοί, κρατικοί και κοινωνικοί, που την υποστηρίζουν.

Ας είμαστε σε εγρήγορση λοιπόν, διότι σε καιρούς αξιακής (και όχι μόνο) κρίσης, οι εγκληματικές ενέργειες και οι παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς και των Δικαιωμάτων των Παιδιών αποτελούν μια, δυστυχώς, συχνή εφιαλτική κατάσταση για τις κοινωνίες μας, της ελληνικής, μη εξαιρουμένης!

Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Υιοθετήθηκε και παραμένει ανοικτή για υπογραφή, κύρωση και προσχώρηση με την από 20 Νοεμβρίου 1989 44/25 Απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών

 Έναρξη ισχύος : 20 Σεπτεμβρίου 1990 σύμφωνα με το άρθρο 49 Κείμενο : Παράρτημα στην Απόφαση 44/125 της Γενικής Συνέλευσης [όπως κυρώθηκε με τον Ν. 2101 της 2/2 Δεκεμβρίου 1992 : κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΦΕΚ 192, τ. Α΄)]

Άρθρο 33.- Τα Συμβαλλόμενα Κράτη παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων νομοθετικών, διοικητικών, κοινωνικών και εκπαιδευτικών μέτρων, για να προστατεύσουν τα παιδιά από την παράνομη χρήση ναρκωτικών και ψυχοτρόπων ουσιών, όπως αυτές προσδιορίζονται στις σχετικές διεθνείς συμβάσεις, και για να εμποδίσουν τη χρησιμοποίηση των παιδιών στην παραγωγή και την παράνομη διακίνηση αυτών των ουσιών.

Άρθρο 34.- Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να προστατεύσουν το παιδί από κάθε μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης και σεξουαλικής βίας. Για το σκοπό αυτόν, τα Κράτη, ειδικότερα, παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα σε εθνικό, διμερές και πολυμερές επίπεδο για να εμποδίσουν:

α. την παρακίνηση ή τον εξαναγκασμό των παιδιών σε παράνομη σεξουαλική δραστηριότητα,

β. την εκμετάλλευση των παιδιών για πορνεία ή για άλλες παράνομες σεξουαλικές δραστηριότητες, γ. την εκμετάλλευση των παιδιών για την παραγωγή θεαμάτων ή υλικού πορνογραφικού χαρακτήρα.

Άρθρο 35.- Τα Συμβαλλόμενα Κράτη παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα σε εθνικό, διμερές και πολυμερές επίπεδο για να εμποδίσουν την απαγωγή, την πώληση ή το δουλεμπόριο παιδιών για οποιονδήποτε σκοπό και με οποιαδήποτε μορφή.

Άρθρο 36.- Τα Συμβαλλόμενα Κράτη προστατεύουν το παιδί από κάθε άλλη μορφή εκμετάλλευσης επιβλαβή για οποιαδήποτε πλευρά της ευημερίας του.

(Ο χαρακτήρας  “Άν_να” αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ΧΕΝ Ελλάδος και σχεδιάστηκε από τη Ζωή Μουζενίδου)

Ένα νέο κορίτσι μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη περιπλανιέται και παρατηρεί. Η Αν_να, ο χαρακτήρας της ΧΕΝ Ελλάδος ταξιδεύει σ’ έναν ακαθόριστο χώρο – χρόνο και μαθαίνει ν’ αναγνωρίζει κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών. Με αφετηρία το Αν και προορισμό το Να βρίσκεται σ’ έναν διάλογο με την επικαιρότητα θέλοντας να αποκωδικοποιήσει τα γεγονότα και το πώς αυτά επηρεάζουν την κάθε γυναίκα.

Γιατί η Αν_να είναι κάθε γυναίκα που διεκδικεί ένα δίκαιο παρόν προσδοκώντας να παραδώσει στις επόμενες Άννες ένα καλύτερο μέλλον

Γυναίκες θύτες

Στις περιπτώσεις έμφυλης βίας στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τα θύματα είναι οι γυναίκες και δράστες οι άνδρες. Και αυτό επειδή αυτή η μορφή βίας είναι συνέπεια της κοινωνικής υπεροχής του ενός φύλου απέναντι στο άλλο

Στην έμφυλη βία αντιλαμβανόμαστε ότι η βία σε βάρος μιας γυναίκας αποτελεί, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, συνέπεια της συνολικής αντιμετώπισης των γυναικών, ως φύλου. Τα προσωπικά χαρακτηριστικά της καθεμιάς (ηλικία, κοινωνική τάξη, μορφωτικό επίπεδο, καταγωγή, οικογενειακή κατάσταση, εξωτερική εμφάνιση …) λίγο μετράνε ή, στην περίπτωση που λαμβάνονται υπόψη, συνυπολογίζονται ως αρνητικά (ήταν νέα, λεπτή και όμορφη … μια δήθεν αντικειμενική περιγραφή που παραπέμπει στο ότι «τα ‘θελε»).

Τι γίνεται όμως όταν το θύμα είναι μεν γυναίκα, αλλά ο θύτης ή μάλλον η δράστιδα είναι πάλι γυναίκα;

Το ότι γυναίκες και άντρες αποτελούν μια «ενιαία», βάσει του φύλου τους, κατηγορία, δεν σημαίνει πως δεν έχουν διαφορές μεταξύ τους, ή, πως οι γυναίκες δεν ασκούν βία σε άλλες γυναίκες, παιδιά, ή / και άνδρες.

Άλλωστε, σύμφωνα με τις πατριαρχικές αντιλήψεις οι γυναίκες διακρίνονται ήδη σε «κατηγορίες» που τις φέρνουν αντιμέτωπες, τη μία απέναντι στην άλλη,

όμορφη – άσχημη, ηθική – ανήθικη, πόρνη – παρθένα.

«Κατηγορίες», βάσει των οποίων, κάποιες παίρνουν τα «εύσημα» και κάποιες ρίχνονται στον καιάδα. Έχουν λοιπόν «λόγους» (στο πλαίσιο μιας σεξιστικής κοινωνίας) να ανταγωνίζονται, έχοντας αποδεχτεί αυτές τις «πατριαρχικές αξίες», η μία εποφθαλμιά την άλλη (βλέπε και τις ανάλογες λαϊκές εκφράσεις, όπως «φίλη – φίδι», με την έννοια ότι δεν υπάρχουν πραγματικές φίλες).

Από την άλλη, γυναίκες και άνδρες έχουν αποδεχτεί τις αξίες του σύγχρονου «ανταγωνισμού» αναζητώντας καλύτερη εργασιακή θέση, μεγαλύτερη οικονομική εύνοια, υψηλότερη κοινωνική θέση.

Οι λόγοι που οδηγούν, επομένως, τις γυναίκες να είναι ανταγωνιστικές υπάρχουν, χωρίς αυτό να σημαίνει πως «αυτόματα» όλες οι γυναίκες αποκτούν παραβατικές συμπεριφορές και γίνονται επιθετικές.

Σε γενικές γραμμές, όμως (ακριβώς και λόγω του ότι η προσωπικότητα του ατόμου διαμορφώνεται και μέσα από την διαδικασία της έμφυλης κοινωνικοποίησης) οι γυναίκες εγκληματούν, στατιστικά, λιγότερο από τους άνδρες και -ακόμα και τότε, ασκούν μια «αμυντική βία», συνέπεια μιας συστηματικής κακοποίησης, κυρίως, στο πλαίσιο της οικογένειας, των ίδιων ή / και των παιδιών τους, προκειμένου να ξεφύγουν από την κακοποιητική σχέση που υφίστανται.

Στις περιπτώσεις που οι γυναίκες ασκούν «επιθετική βία», όπως έγινε στην πρόσφατη περίπτωση με την ρίψη καυστικού υγρού στο πρόσωπο και το σώμα μιας άλλης γυναίκας, ο ανταγωνισμός και τα αρνητικά συναισθήματα παίρνουν σάρκα και οστά μέσα από μια βίαιη και αποτρόπαια πράξη. Στην περίπτωση της Καλλιθέας, από ό, τι φαίνεται η δράστις έστησε την «επιχείρηση» βιτριόλι, με κάθε λεπτομέρεια. Προπαντός είχε προετοιμάσει την εκδίκηση : το καυστικό υγρό επιβάλλει ένα είδος διαρκούς «τιμωρίας»,  καθημερινής, μη ανατρέψιμης.

Τα μέσα που χρησιμοποιούν οι γυναίκες για να ασκήσουν σωματική (και όχι συναισθηματική ή ψυχολογική) βία άλλοτε (σπανιότερα) είναι ίδια με αυτά των ανδρών (όπλα, μαχαίρια, ξύλα, σίδερα, χέρια …) άλλοτε (και συχνότερα) διαφοροποιούνται και για αυτό μπορεί να χαρακτηρισθούν ως περισσότερο «γυναικεία», όπως το δηλητήριο και το βιτριόλι.

Και τα δύο μπορεί κανείς να τα προμηθευτεί εύκολα και τα δύο δεν προϋποθέτουν σωματική δύναμη και τα δύο έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί παλιότερα, από γυναίκες σε βάρος ανδρών.

Βέβαια, στις μέρες μας, που το έγκλημα γίνεται όλο και περίπλοκο, το βιτριόλι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από οργανωμένες ομάδες, σε βάρος γυναικών που αντιτίθενται στα συγκεκριμένα συμφέροντά τους (με αυτή την έννοια, το έγκλημα εξακολουθεί να έχει  «γυναικεία» χαρακτηριστικά, ακόμα και όταν στρέφεται σε βάρος γυναικών). Στο Ιράν, λ.χ., στις αρχές του 21^ου αιώνα, δεκάδες γυναίκες περιλούσθηκαν με βιτριόλι από τους άνδρες τους, ή, άλλους άνδρες, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, η κάθε μια.

Οι γυναίκες, όσο και οι άνδρες, μπορούν να γίνουν θύτες, να εγκληματήσουν σε βάρος γυναικών, παιδιών, ανδρών. Το έγκλημα και η παραβατικότητα σχετίζονται με το (κοινωνικό) φύλο ως προς τη χρήση του μέσου, του αιτίου που το δημιουργεί, την (κοινωνική) εξουσία θύτη – θύματος, αλλά δεν σχετίζονται με το βιολογικό φύλο, με την έννοια ότι κανείς / καμιά δεν είναι «εκ γενετής» καλός / καλή ή κακός / κακιά. Ούτε όλοι οι άνδρες είναι «από τη φύση τους» κακοί, ούτε όλες οι γυναίκες καλές.

Το αυτονόητο : η βιολογία δεν περιορίζει τις γυναίκες ή τους άνδρες στο να διαμορφώνονται σε θύματα ή θύτες.

Η κοινωνία, οι σχέσεις όπως διαμορφώνονται μέσα σε αυτή, το κάνουν.

(Ο χαρακτήρας  “Άν_να” αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ΧΕΝ Ελλάδος και σχεδιάστηκε από τη Ζωή Μουζενίδου)

Ένα νέο κορίτσι μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη περιπλανιέται και παρατηρεί. Η Αν_να, ο χαρακτήρας της ΧΕΝ Ελλάδος ταξιδεύει σ’ έναν ακαθόριστο χώρο – χρόνο και μαθαίνει ν’ αναγνωρίζει κάθε μορφή βίας κατά των γυναικών. Με αφετηρία το Αν και προορισμό το Να βρίσκεται σ’ έναν διάλογο με την επικαιρότητα θέλοντας να αποκωδικοποιήσει τα γεγονότα και το πώς αυτά επηρεάζουν την κάθε γυναίκα.

Γιατί η Αν_να είναι κάθε γυναίκα που διεκδικεί ένα δίκαιο παρόν προσδοκώντας να παραδώσει στις επόμενες Άννες ένα καλύτερο μέλλον.

Υπόθεση Τοπαλούδη …

η «συναισθηματικά φορτισμένη»  γυναίκα εισαγγελέας και οι  ίσες αποστάσεις

Η βία κατά των γυναικών είναι ένα καθημερινό γεγονός για τις περισσότερες, αν όχι όλες, τις κοινωνίες. Οι γυναίκες  ξυλοκοπούνται, βιάζονται, δολοφονούνται, ακρωτηριάζονται, καίγονται στην πυρά ως μάγισσες, αλλά, κυρίως, υφίστανται ιδεολογική βία ως φύλο : είναι εκ προοιμίου ένοχες για ό τι και αν υφίστανται, γιατί απλά το «αξίζουν».

Και έτσι, μετά την πρώτη θυματοποίηση, ακολουθεί, κατά πόδας, η δεύτερη.

Κι ενώ έχουν υποστεί βία, χρειάζεται ν’ απολογηθούν στο δικαστήριο, στην ανάκριση, στον ιατροδικαστή, στην αστυνομία. Να πείσουν δηλαδή για την αθωότητα τους για την οποία πολλές φορές αμφιβάλουν κι ίδιες επηρεασμένες από την κυρίαρχη σεξιστική ιδεολογία που τελείται μέσα από τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης.

 Ο σεξισμός ως κυρίαρχη ιδεολογία που αναπαράγεται από γενιά σε γενιά, ο σεξισμός θεωρία και πράξη μαζί, ο σεξισμός στην καθημερινότητά μας και που μας αφορά, γυναίκες και άνδρες, τόσο ως θύτες, όσο και ως θύματα, που επιβάλλεται άμεσα ή έμμεσα, από την οικογένεια, το σχολείο, τα ΜΜΕ, κ. ο. κ. Και όταν φτάνουν στα δικαστήρια τα «αποτελέσματά του», περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών, περιπτώσεις βιασμών και περιπτώσεις γυναικοκτονιών, οι σεξιστές σπεύδουν να επικαλεστούν ίσες αποστάσεις :

το θύμα και ο θύτης στην ίδια μοίρα, ωσάν να βρισκόμαστε σε μη σεξιστικές κοινωνίες, ωσάν να μην έχουμε γαλουχηθεί γενεές και γενεές με σεξιστικά στερεότυπα, βάσει των οποίων η γυναίκα είναι εξαρχής κατώτερη, σεξουαλικό αντικείμενο, ένοχη… Ωσάν να δικάζονται όλα σε μια α- ιστορική κοινωνία, σε μια κοινωνία χωρίς έμφυλες και ταξικές ανισότητες.  …

Κρατάμε ίσες αποστάσεις λοιπόν :

Από τη μια : Νεαρός άντρας, γόνος «καλής οικογένειας», με κοινωνική και οικονομική «άνεση». Έχει μάθει ότι, με το «δίκαιο του ισχυρότερου», ως κοινωνικό φύλο και ως κοινωνική τάξη, μπορεί να εξαγοράσει τη σιωπή, έχει μάθει να τρομοκρατεί και να κερδίζει. Να μην υπολογίζει. Το δικό του «εγώ», πάνω από των άλλων. Ποιος θα σταθεί εμπόδιο; Μια ασήμαντη εικοσάχρονη νεκρή; που στο κάτω – κάτω, ας μην έμπλεκε μαζί τους, ας καθόταν σπιτάκι της. Είναι φανερό πως δεν δείχνει μεταμέλεια, ωσάν να μην έχει συνειδητοποιήσει ότι αφαίρεσε μια ζωή.

Από την άλλη : νεαρή φοιτήτρια. Ένα νέο κορίτσι, μια νέα γυναίκα εκ προοιμίου ένοχη, εύκολο να πουν ότι «τα ήθελε», ποιος δεν θα συμφωνήσει  μαζί τους;

Κατά τα άλλα : ίσες αποστάσεις.

Πόσο ίσες είναι όμως οι αποστάσεις; Πόσο ουδέτερη η κρίση; Πόσο ένοχο είναι το θύμα ; και πόσο οι κατηγορούμενοι;

Μέχρι που κάποια γυναίκα τολμάει να μιλήσει πηγαίνοντας κόντρα στο κατεστημένο.

Η γυναίκα εισαγγελέας. Μια τολμηρή φωνή που δεν κρατάει τις δήθεν ίσες αποστάσεις. Που την κατηγόρησαν κάποιοι για δήθεν έλλειψη αντικειμενικότητας.

Μια εισαγγελέας που τόλμησε να αναφερθεί στα γιατί και τα πώς της εγκληματικής πορείας των νεαρών της Ρόδου.

Γιατί και ποιοι σιωπούσαν, μπροστά στη συνεχή δράση των δύο;

ποιες είναι οι ευθύνες των αστυνομικών αρχών;

ποιες οι ευθύνες των συμπολιτών που έβλεπαν, ήξεραν, αλλά δεν μιλούσαν;

ποιος ήταν ο ρόλος της γιαγιάς και του πατέρα, που καλύπτανε μέχρι την τελευταία στιγμή τη δολοφονία της Ελένης;

Μια εισαγγελέας που τόλμησε να δικαιώσει την Ελένη, δικαιώνοντας όλες τις κακοποιημένες γυναίκες, δικαιώνοντας όλες τις γυναίκες και όσους άντρες μαζί τους αγωνίζονται για μια κοινωνία χωρίς έμφυλη βία, χωρίς σεξισμό, χωρίς μισογυνισμό.

Που έδωσε ελπίδες με την στάση της, για το ότι η αλήθεια κάποτε βγαίνει στο φως

Που δημιούργησε με την απόφασή της «δεδικασμένο» για να υπάρξουν και άλλοι / άλλες τολμηροί δικαστικοί λειτουργοί,

Αλλά και για να αρχίσουν να ανοίγουν στόματα στις κλειστές κοινωνίες,

για να αρχίσουν, επιτέλους, να ευαισθητοποιούνται, όλες οι αρμόδιες αρχές στα θέματα έμφυλης βίας.

Για να μην ξεχαστεί  ΠΟΤΕ ΤΙ ΕΚΑΝΑΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΝΗ

(Ο χαρακτήρας  “Άν_να” αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ΧΕΝ Ελλάδος και σχεδιάστηκε από τη Ζωή Μουζενίδου)