Οικογενειακό Δίκαιο-Συνεπιμέλεια

Το Υπόμνημα των γυναικείων οργανώσεων που παρατίθεται, απεστάλη στον Υπουργό Δικαιοσύνης στις 18/11/2020, στη Γενική Γραμματεία Ισότητας και σε άλλους φορείς. Διαμορφώθηκε με αφορμή την απόφαση του Υπ. Δικαιοσύνης (30.03.2020 Αρ. Πρωτ.:15479οικ./Φ.342) να συσταθεί Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή για να συζητηθεί στην ημερήσια διάταξη η αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου, κυρίως για θέματα που αφορούν τη γονική μέριμνα και την επιμέλεια. Να σημειωθεί ότι στο διάλογο δεν συμμετείχαν οι γυναικείες οργανώσεις. Οι υπογράφουσες το Υπόμνημα συμφωνούν ότι το Σύνταγμα, το οικογενειακό δίκαιο του 1983, η Σύμβαση της Κων/πολης καθώς και τα Διεθνή Κείμενα κατοχυρώνουν και προστατεύουν επαρκώς τα δικαιώματα του παιδιού. Ιδιαίτερα δε όσον αφορά το Οικογενειακό Δίκαιο, αποτελεί κατάκτηση του γυναικείου κινήματος και θεωρείται ένας από τους πιο  προοδευτικούς νόμους για την Ισότητα  των δύο φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

 

Υπόμνημα

Οικογενειακό δίκαιο-Συνεπιμέλεια

 

Με απόφαση του Υπ. Δικαιοσύνης (30.03.2020 Αρ. Πρωτ.:15479οικ./Φ.342) συστάθηκε Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή με αντικείμενο την αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου και επανήλθε στην ημερήσια διάταξη η συζήτηση για αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, με την αιτιολογία ότι πέρασαν 40 χρόνια από τον αρχικό νόμο 1329/83 και υπάρχει ανάγκη για εκσυγχρονισμό.

Να επισημανθεί ότι αυτός ο νόμος είναι κατάκτηση του γυναικείου κινήματος και είναι ο πλέον προοδευτικός στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όλη αυτή η διαδικασία έχει ως αφορμή αίτημα κάποιων πατεράδων για υποχρεωτική συνεπιμέλεια με το σκεπτικό ότι στον υπάρχοντα νόμο δεν αναφέρεται ρητά ότι έχουν την δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στη ζωή του παιδιού τους μετά το διαζύγιο ή το χωρισμό.

Με βάση την ισότητα των φύλων και την εναρμόνιση εργασιακής και οικογενειακής ζωής και βέβαια και οι πατέρες έχουν την ίδια ευθύνη για την επιμέλεια του παιδιού τους .

Αν αυτό είναι το αίτημά τους δεν υπάρχει πρόβλημα, γιατί το υπάρχον οικογενειακό δίκαιο και η Διεθνής σύμβαση για τα Δικαιώματα του παιδιού που είναι νόμος στην χώρα μας, αντιμετωπίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτό το ζήτημα.

Με βάση τη διάταξη του άρθρου (1513 Α.Κ) είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, εφόσον βέβαια οι γονείς συμφωνούν ορίζοντας τον τόπο διαμονής του παιδιού τους. Συνεπώς, υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο οικογενειακό μας δίκαιο που αποτέλεσε σπουδαία τομή, με μόνη προϋπόθεση οι γονείς να είναι ώριμοι και να μην έχουν εχθρικές σχέσεις και διαφορές ως προς τον τρόπο ζωής και, που λόγω της σοβαρότητας και ωριμότητάς τους λαμβάνουν σοβαρά υπόψη το συμφέρον του παιδιού και επιθυμούν ο ενδεχόμενος ψυχικός τραυματισμός από το χωρισμός τους να είναι όσο το δυνατό μικρότερος.

Το κύριο, όμως, γι’ αυτούς είναι να υπάρξει δια νόμου υποχρέωση για εναλλασσόμενη κατοικία και έκπτωση από μέρος της διατροφής.

Επικαλούνται γι’ αυτό το Ψήφισμα  2079 του 2015  του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που αναφέρει σχετικές πρακτικές άλλων χωρών (Σουηδία, Γαλλία, κλπ.) καθώς και απαραίτητες δομές και θεσμούς που αποτελούν τις προϋποθέσεις, χωρίς να παίρνουν υπ’ όψη τους το επίπεδο ανάπτυξης κουλτούρας κάθε χώρας, όσον αφορά την ισότητα των φύλων, όπως άλλωστε καταδεικνύουν και τα πρόσφατα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων(EIGE) που δημοσίευσε τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2019.

Ο  υπάρχων νόμος για το οικογενειακό δίκαιο σε συνδυασμό με τον ν.2447/96 περιέχουν υποχρεώσεις εκ μέρους της πολιτείας για συγκρότηση οικογενειακού δικαστηρίου, όσο και κοινωνικές δομές. Ωστόσο, από έλλειψη πολιτικής βούλησης της Πολιτείας δεν ιδρύθηκαν ποτέ και μάλιστα σε κάθε Πρωτοδικείο οι αυτοτελείς κοινωνικές υπηρεσίες. Οι κοινωνικές αυτές υπηρεσίες θα ήταν στελεχωμένες από εξειδικευμένο προσωπικό, που θα διενεργούσαν ενδελεχή κοινωνική έρευνα των συνθηκών διαβίωσης του παιδιού, με την υποχρέωση σύνταξης γραπτής έκθεσης και ασφαλώς θα συνέδραμαν ουσιαστικά στον/στην δικαστή που θα επιλαμβάνονταν την εκάστοτε οικογενειακή υπόθεση.  Ακόμα και το ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφέρει ότι υπάρχει ανάγκη διαμεσολάβησης ανάμεσα στους γονείς με επιμελητές και διεπιστημονική ομάδα.

Αναφέρει, ακόμα, ότι δεν έχει κυρωθεί από την χώρα μας η 192 σύμβαση του 2003, που αφορά την επικοινωνία γονέων και τέκνων.

 

Το κείμενο –σχέδιο νόμου που προέκυψε από τις εργασίες της Ειδικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής και απεστάλη στο Ελληνικό Κοινοβούλιο για παρουσίαση δεν προτάσσει μια αιτιολογική έκθεση, ούτε έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους για τις δαπάνες που θα προκύψουν για την δημιουργία σώματος διαμεσολαβητών, ώστε να υπάρξει γνώση του σκεπτικού για τις τροποποιήσεις στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο.

Δεν υπήρξε συνεννόηση με την ΓΓΟΠΙΦ ούτε διαβούλευση με τις γυναικείες οργανώσεις, φορείς  και συλλογικότητες.

 

Παρά ταύτα, οι υπογράφουσες το κείμενο γυναικείες οργανώσεις , επισημαίνουμε τα εξής

– το Ελληνικό δίκαιο προβλέπει στο πλαίσιο της γονικής μέριμνας τη συνεπιμέλεια, με την προϋπόθεση ότι συμφωνούν οι γονείς και ορίζουν την κατοικία του παιδιού, τη διαχείριση της περιουσίας του, την εκπαίδευσή του και γενικότερα την όλη διαμόρφωση του χαρακτήρα του.

– υπάρχουν γονείς που αντιδικούν και χρησιμοποιούν το παιδί ως εξιλαστήριο θύμα και αυτό δημιουργεί πρόβλημα για την συνεπιμέλεια και αντίκειται στις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όπου κύριο μέλημα είναι τα δικαιώματά του.

-η ενδεχόμενη θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας θα επιφέρει την αύξηση των δικαστικών διενέξεων και θα συμβάλει στην περαιτέρω αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας. Αν λάβουμε υπόψιν τους αδιανόητα αργούς ρυθμούς απονομής δικαιοσύνης, τη βία κατά των γυναικών που συνοδεύει τις δικαστικές διαμάχες αλλά και το κόστος τους, θα εξοντώσει κυριολεκτικά το πιο αδύναμο μέρος των γονέων, που είναι συνήθως η γυναίκα.

– Η απόφαση για εναλλασσόμενη κατοικία του παιδιού πρέπει να είναι με την συμφωνία των γονέων και όχι με απόφαση δικαστηρίου και με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού και πρέπει η σχετική διάταξη  από το κείμενο-σχέδιο νόμου να απαλειφθεί.

– Η διαμεσολάβηση θα έπρεπε να προηγείται του διαζυγίου, με προσπάθεια

να απαλύνονται οι αντιθέσεις των γονέων και να υπερισχύει το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.

-Στο άρθρο 6 εισάγεται επικίνδυνη ρύθμιση για την καταβολή διατροφής . Τι σημαίνει ότι αν δεν καταβάλει ο γονέας που υποχρεούται διατροφή, μπορεί να την καταβάλλει  τρίτος; Ποιος, ο παππούς ή η γιαγιά,  όπως πρόσφατα αποφάσισε σχετικά δικαστήριο;

΄Όταν και οι δύο γονείς είναι άνεργοι, στο πλαίσιο ανταποδοτικότητας των φόρων, η πολιτεία αναλαμβάνει την καταβολή ποσού για την εν γένει φροντίδα του τέκνου, όπως εξ άλλου αναφέρεται και στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ώστε να υπάρχει μηνιαία οικονομική στήριξη από την πολιτεία στο γονέα που έχει την επιμέλεια, ανεξάρτητα αν εργάζεται ή όχι, στα πλαίσια της προστασίας του ανηλίκου από τη φτώχια(μακροχρόνια οικονομική κρίση, μικροί μισθοί, μεγάλη καθυστέρηση και μη εκτέλεση αποφάσεων για διατροφή), όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες στις χώρες της  Ευρώπης και της ΕΕ.

– Το ζήτημα της αποξένωσης, που αναφέρεται στο 1532 άρθρο, υπονοεί μια θεωρία που δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και αποδεκτή από την διεθνή επιστημονική κοινότητα, τον Π.Ο.Υ. και πρέπει να απαλειφθεί.

– Το πνεύμα και το γράμμα της πρότασης νόμου αντίκειται σε βασικές πρόνοιες της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης γι’ αυτό και η τυχόν κύρωσή του μπορεί να προσβληθεί και να ακυρωθεί (άρθρα 31,παρ.1 και 2 και 45, παρ.2).

 

Πιστεύουμε ότι:

-Οι ισχύουσες διατάξεις του Οικογενειακού Δικαίου είναι ικανοποιητικές και σύμφωνες με το Σύνταγμα και το Διεθνές Δίκαιο.

-η εφαρμογή του μπορεί να βελτιωθεί με την ίδρυση οικογενειακών δικαστηρίων, κοινωνικών δομών, κ.α, που προβλέπονται από τον ν.2447/96 και δεν υλοποιήθηκαν μέχρι σήμερα

-η εναλλασσόμενη κατοικία δεν μπορεί να επιβληθεί από το δικαστήριο, ενάντια στη βούληση των γονέων και πρέπει η σχετική διάταξη  από το κείμενο-σχέδιο νόμου να απαλειφθεί.

-άξονας του Οικογενειακού Δικαίου μας είναι το συμφέρον του παιδιού, όπως απαιτεί το Σύνταγμα και το Ευρωπαϊκό και Διεθνές Δίκαιο

-πρέπει να κυρωθεί άμεσα από τη χώρα μας η Νο. 192 σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την επικοινωνία γονέων και τέκνων (Convention on Contact concerning Children), η οποία έχει υπογραφεί από τις 9/10/2003 χωρίς να έχει κυρωθεί μέχρι σήμερα.

 

ΖΗΤΑΜΕ

 

 

 

• Να αποσυρθεί το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης περί γονικής μέριμνας και επιμέλειας.
• Να γίνει διάλογος με τις γυναικείες οργανώσεις, φορείς και συλλογικότητες.
• Να πάρουν θέση ανοιχτή και ξεκάθαρη τα πολιτικά κόμματα για το σχέδιο νόμου περί γονικής μέριμνας και επιμέλειας.
• Η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των φύλων να αναλάβει την ευθύνη της.

 

Οι Γυναικείες οργανώσεις και συλλογικότητες

Δίκτυο για την Αντιμετώπιση της Βίας κατά των Γυναικών

Ελληνικό Δίκτυο για την Φεμινιστική Απεργία

Ελληνικό Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης

Ένωση Γυναικών Ελλάδας ( Ε.Γ.Ε.)

Ένωση Ελληνίδων Νομικών

Κέντρο Έρευνας και Δράσης για την Ειρήνη (ΚΕΔΕ)

Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών

Σύνδεσμος Ελληνίδων Επιστημόνων (Σ.Ε.Ε.)

Σωματείο Γυναικείων Δικαιωμάτων «ΤΟ ΜΩΒ»

Χριστιανική Ένωσης Νεανίδων (ΧΕΝ) Ελλάδος