Υπόμνημα Επιτροπής για το Οικογενειακό Δίκαιο και την Συναναινετική Συνεπιμέλεια
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΗ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
7 Οκτωβρίου 2021
Με αφορμή την νέα νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης για τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας συνεδρίασε η επιτροπή των γυναικείων οργανώσεων και συζήτησε επίμαχα άρθρα, που συνδέονται με τον ψηφισθέντα νόμο για το οικογενειακό δίκαιο και δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο την ζωή των διαζευγμένων ζευγαριών και παιδιών, ιδιαίτερα των γυναικών και παιδιών. Και αυτός είναι ο στόχος.
Μετά από πλούσια συζήτηση η Επιτροπή κατέληξε στα εξής:
Α. Tο άρθρο 64 του φερόμενου προς ψήφιση νομοσχεδίου για την τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που αφορά την αναγκαστική εκτέλεση αποφάσεων για παράδοση ή απόδοση τέκνου και για παρεμπόδιση του δικαιώματος της προσωπικής επικοινωνίας, καταργεί την δυνατότητα βεβαίωσης της τυχόν παραβίασης από το Δικαστήριο και την αντικαθιστά από έκθεση δικαστικού επιμελητή. Ο δικαστικός επιμελητής δεν είναι δικαστικός λειτουργός αμείβεται από τον εντολέα ιδιώτη και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποκτά αρμοδιότητα να βεβαιώσει γεγονότα και να αποφασίσει αν συνιστούν ή όχι αδικήματα αντικαθιστώντας τον φυσικό Δικαστή, ο οποίος είναι ο μόνος αρμόδιος να κρίνει και βεβαιώσει χρηματικές ποινές ή προσωποκράτηση.
Μάλιστα οι συγκεκριμένες διατάξεις δεν προχωρούν στην διάκριση δικαιολογημένης ή αδικαιολόγητης παρεμπόδισης της επικοινωνίας και φυσικά παραβιάζουν το δικαίωμα να ακούγεται η φωνή του παιδιού ανεξαρτήτου ηλικίας σε όλες τις διαδικασίες που το αφορούν όπως αυτό ορίζεται με το υπ.αριθμB90164/2021 της 11/3/2021 ψήφισμα της ΕΕ και για την εφαρμογή του οποίου μάλιστα θα ελέγχεται ανά εξάμηνο η κυβέρνηση.
Η ως άνω τροποποίηση βρίσκεται σε πλήρη νομική αντίφαση με τον κανονισμό της ΕΕ 1111/2019 την εφαρμογή του οποίου επικαλείται το Υπ. Δικαιοσύνης και είναι συνεπής μόνον προς την δημιουργία κλίματος απειλής και εκφοβισμού σε βάρος γυναικών και ανηλίκων παιδιών. Επί πλέον η ως άνω τροποποίηση αντίκειται στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και στο Σύνταγμα της χώρας μας.
Για τον λόγο αυτό ζητάμε 1) την κατάργηση της διαπιστωτικής έκθεσης δικαστικών επιμελητών στις περιπτώσεις των παραβιάσεων δικαστικών αποφάσεων μη παρεμπόδισης επικοινωνίας με το τέκνο για την εναρμόνιση της νομοθεσίας με την κοινοτική οδηγία 1111/2019 2) την διάκριση των παραβιάσεων σε δικαιολογημένες ή αδικαιολόγητες ώστε να υπάρχει και εναρμόνιση με την κοιν. οδηγία 1111/2019 3)την μη εφαρμογή της πιλοτικής δίκης στις υποθέσεις οικογενειακού δίκαιου.
Β.Αναφορικά με την επικείμενη τροποποίηση του ποινικού κώδικα (σχέδιο νόμου του οποίου έχει ήδη αναρτηθεί για δημόσια διαβούλευση) θεωρούμε ότι αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία ένταξης των άρθρων 36 και 46 της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης στην εθνική μας νομοθεσία (κάτι που αποτελεί άλλωστε και υποχρέωση της χώρας μας ), και με μεγάλη μας λύπη διαπιστώνουμε ότι για μια ακόμη φορά πολύ απέχουμε από την ενσωμάτωση των διατάξεων της σύμβασης στην εσωτερική μας νομοθεσία παρότι η σύμβαση έχει ψηφιστεί πριν 10 έτη και έχει κυρωθεί με νόμο από την χώρα μας ήδη από το έτος 2018.
Συνεπώς προς τα ανωτέρω στο άρθρο 68 της διαβούλευσης το αναφερόμενο στο αδίκημα του βιασμού, θα πρέπει να ενσωματωθεί το αντίστοιχο άρθρο 36 της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης που και πολύ πιο συγκεκριμένο είναι σε ότι αφορά τις πράξεις του βιασμού και αποσαφηνίζει το ζήτημα της συναίνεσης ορίζοντας ότι η συγκατάθεση πρέπει να παρέχεται εκουσίως ως αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης του ατόμου η οποία αξιολογείται στο πλαίσιο των συνοδών περιστάσεων.
Στο ίδιο πλαίσιο θα έπρεπε να έχει αξιολογηθεί και η ενσωμάτωση στο ποινικό μας δίκαιο των άρθρων 40 και 54 της συμβάσεως της Κωνσταντινούπολης.
Ακολούθως στο άρθρο 336, παρ.4 για το αδίκημα του βιασμού δεν θωρούμε εύστοχη την προτεινόμενη αντικατάσταση της λέξεως «τελεί» με την λέξη «επιχειρεί» καθόσον η υπάρχουσα έκφραση είναι ακριβέστερη αφού αναφέρεται ευθέως και στην απόπειρα βιασμού και η αντικατάσταση της γεννά εύλογο προβληματισμό σε σχέση με την αντιμετώπιση της απόπειρας βιασμού.
Επίσης στο άρθρο 3 της διαβούλευσης αναφερόμενο στο άρθρο 79 παρ.5, να προστεθούν ως επιβαρυντικές περιστάσεις οι αναφερόμενες στο άρθρο 46 της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης οι οποίες ανταποκρίνονται στα αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας και συγκεκριμένα να θεωρείται επιβαρυντική η περίσταση που ζ) το αδίκημα διαπράχθηκε κατά του πρώην ή του νυν συζύγου ή συντρόφου, από μέλος της οικογένειας, από άτομο που συγκατοικούσε με το θύμα η άτομο που είχε προβεί σε κατάχρηση της εξουσίας του, η)το αδίκημα διαπράχθηκε εναντίον ατόμου το οποίο είχε καταστεί ευάλωτο συνεπεία ειδικών συνθηκών, θ) το αδίκημα διαπράχθηκε κατά η ενώπιον παιδιού. Θα πρέπει δε να αξιολογηθεί το σύνολο των επιβαρυντικών περιστάσεων που αναφέρονται στο άρθρο 46 της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και η ενσωμάτωση τους στον ποινικό κώδικα .
Γ. Η προθεσμία της παραγραφής των αδικημάτων γενετήσιας ελευθερίας κατά ανηλίκων θα πρέπει να ξεκινάει από το 30ο έτος της ηλικίας του θύματος. Θυμίζουμε ότι σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου τα όρια αυτά είναι αυξημένα και το αδίκημα του βιασμού ανηλίκου σε πολλές χώρες απαράγραπτο.
Δ. Οι πολύ πρόσφατες συγκλονιστικές εξελίξεις στο ζήτημα των γυναικοκτονιών στην χώρα μας , φρονούμε ότι έχουν καταδείξει την αναγκαιότητα της εξατομίκευσης του αδικήματος της γυναικοκτονίας ως ιδιαίτερης περίπτωσης ανθρωποκτονίας με έμφυλα χαρακτηριστικά.
Συνακόλουθα και ανεξαρτήτως του ζητήματος της γυναικοκτονίας, στα άρθρα 79 παρ. 5 και 82Α του ποινικού Κώδικα επιβάλλεται η ένταξη της υποπεριπτώσεως <<λόγω φύλου>> ώστε να φωτιστούν γενικά τα αδικήματα βίας κατά γυναικών ως αδικήματα με έμφυλο χαρακτήρα.
Ε. Πιστεύουμε ότι η ανθρωποκτονία λόγω φύλου και τα αδικήματα βίας με έμφυλα και ρατσιστικά χαρακτηριστικά δεν τελούνται εν βρασμώ ψυχικής ορμής. Ο θύτης δεν διαλέγει το θύμα του σε παρόρμηση στιγμής. Η πράξη του αποτελεί την έκφραση βαθιά ριζωμένων έμφυλων και σεξιστικών συνδρόμων με βάση τα οποία έχει διανύσει τον μέχρι τούδε βίο του, θα έπρεπε επομένως η γυναικοκτονία και τα αδικήματα του άρθρου 82 Α να οδηγούν στον αποκλεισμό της επίκλησης του βρασμού ψυχικής ορμής της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 299 αφού τα αδικήματα με έμφυλα ή ρατσιστικά χαρακτηριστικά διαπράττονται κατά κανόνα εξαιτίας των πεποιθήσεων του θύτη και έμφυλων ή ρατσιστικών στερεοτύπων και όχι εν βρασμώ ψυχικής ορμής.
ΣΤ. Τέλος θεωρούμε αναγκαίο να περιληφθούν στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου και τα εγκλήματα της μαστροπείας και εκμετάλλευσης πόρνης τα οποία προβλέπονταν στον ποινικό κώδικα στο παρελθόν στα άρθρα 349 περίπτωση γ και 350 αντιστοίχως . Δυστυχώς τα εγκλήματα αυτά που προσβάλλουν ευθέως την γυναικεία αξιοπρέπεια αλλά και τα ανθρώπινα δικαιώματα εν γένει αφαιρέθηκαν από τον ποινικό κώδικα κατά την τροποποίηση του με το νόμο 4619 / 2019 και μάλιστα χωρίς να συνοδεύεται η αφαίρεση αυτή από την απαιτούμενη αιτιολογική έκθεση.
Οι γυναικείες οργανώσεις θα αντιπαλέψουν αυτές τις τροποποιήσεις με προσφυγή σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς.
Επιτροπή για το Οικογενειακό Δίκαιο και την Συναινετική Συνεπιμέλεια
Πληροφορίες:
Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας (ΕΔκΒ)
info@antiviolence–net.eu,210-9225491
W:www.antiviolence-net.eu FB:/EuropeanAntiViolenceNetwork
Σωματείο Γυναικείων Δικαιωμάτων «ΤΟ ΜΩΒ»
https://tomov.gr/ , anastasiagoliomyti@yahoo.com 6977270790
Δικηγόρος Φωτεινή Σόφτη: giakoumatos@otenet.gr;
210 8832327 210 8832707